In de dagen na Pasen, 2 – 4 april 2024, vond de jaarlijkse oecumenische ontmoeting met het bisdom Kurhessen Waldeck en Den Bosch, en de classis Noord-Brabant, Limburg en Réunion Wallonne in de Putse Hoeve te Bergeijk plaats. Het thema voor deze ontmoeting was dit jaar ‘De rol en roeping van de kerk in een geseculariseerde samenleving. Wat betekent “verlossing” in deze tijd en welke rol speelt de kerk?
Het was al de 52e keer dat we in deze samenstelling bijeenkwamen. Deelnemers waren van het Bistum Kurhessen Waldeck Herr Prälat Burkhard zur Nieden, Frau OLKR Prof. Dr. Gudrun Neebe, Herr OLKR Dr. Diethelm Meissner, Pfarrer Dr. Martin Streck. Van het bisdom ’s Hertogenbosch: Mgr. De Korte, pr. Ton Sip, Geert van Dartel en voor de Classis Noord-Brabant, Limburg en Réunion Wallonne: Simon Middelkamp, Ronald Schippers, ds. Susanne Freytag, ds. Ferdinand Borger en classispredikant Marco Luijk.
Uit de Ev. Kirche werd door Burkhard zur Nieden verteld over de teruggang van de kerk in Duitsland. Op 23 april werd een onderzoek gepresenteerd op de bijeenkomst van de Synode van de Evangelische Kerk in Duitsland (EKD) onder de titel “Wat vindt u van de kerk?” Hierin zijn kerk, geloof en religie in Duitsland onderzocht. Het onderzoek geeft antwoord op de vraag welk belang mensen vandaag de dag in de samenleving hechten aan de kerk.
De doorslaggevende factor voor iemands religiositeit is religieuze socialisatie in de kindertijd en adolescentie. “Zelfs vandaag de dag is het nog steeds mogelijk om jonge mensen enthousiast te maken voor religie”, zei Anna-Nicole Heinrich, voorzitter van de EKD-synode. Bovendien zijn niet alleen religieuze verwachtingen gericht op de kerken, maar vooral op sociale. “Als kerk moeten we daarom zowel het religieuze als het sociale aanbod versterken.” Heinrich: “In het hoofdonderwerp van de synodevergadering werd duidelijk dat het vermogen om in geloof te spreken en te handelen nauw met elkaar verbonden is.” Er is bevestiging voor de koers in de missie voor vluchtelingen. “Het feit dat de zin ‘De kerken moeten consequent opkomen voor vluchtelingen en de opvang van vluchtelingen’ zo’n hoge mate van goedkeuring krijgt, moedigt ons aan in onze inzet”, aldus Heinrich.
De grote relevantie van de kerken in de maatschappelijke sector komt volgens dit rapport ook tot uiting in het feit dat kerkleden beduidend vaker vrijwilligerswerk doen dan niet-confessionele leden. Anna-Nicole Heinrich: “We zijn met velen! Sterke en diverse betrokkenheid is een handelsmerk van onze kerk. De kerk is een ruimte die betrokkenheid mogelijk maakt en een belangrijke hulpbron voor een sterk maatschappelijk middenveld.”
Annette Kurschus, voorzitter van de Raad van de Evangelische Kerk in Duitsland, benadrukte: “Als kerk hebben we een sterk mandaat om een plaats te zijn en ruimtes te openen waar geloofsvragen worden besproken. Terecht wordt van ons verwacht dat we religieuze kwesties in onze samenleving levend houden en steeds weer bespreekbaar maken.” Kurschus: “Het rapport KMU6 bevestigt hoe belangrijk het is dat we ons in het kerkelijk werk vooral richten op de jongste generaties. Want in de kindertijd en adolescentie wordt de koers uitgezet voor latere houdingen ten opzichte van geloof, religie en kerk. De studie laat zien wat een vormende factor vroege kerkelijke socialisatie is – minstens zo belangrijk als het religieuze leven in de directe omgeving van het gezin.
Over het algemeen laat het rapport zien dat religiositeit en kerkloyaliteit in de samenleving afnemen, maar dat de kerk belangrijk blijft als plaats van religiositeit. Iedereen die vandaag de dag in Duitsland religieus is, is zeer waarschijnlijk religieus in de context van de kerk. Redenen voor de afnemende bindende kracht van de kerken zijn enerzijds een algemeen afnemende bereidheid om allerlei instellingen te vertrouwen, en anderzijds de afnemende religiositeit. Andere factoren, zoals concrete kerkelijke schandalen, zijn daaraan ondergeschikt en hebben in het beste geval een versterkend effect.
De ontwikkeling van de kerken is geenszins onverschillig voor de meerderheid van de bevolking, volgens een ander resultaat van de studie. Kurschus: “De resultaten van het MKB helpen ons om baanbrekende beslissingen te nemen om de kerk krachtig en overtuigend op één lijn te brengen in de toekomst. Ik ben er zeker van dat de kerk niet de noodzakelijke verandering ondergaat, maar dat ze haar vormgeeft – geïnspireerd, actief en creatief.”
Uit het bisdom ‘s-Hertogenbosch werd over de recente ontwikkelingen verteld en de uitgangspunten dat de kerk de plaats blijft waar het evangelie geproclameerd wordt en de sacramenten gevierd. Strategisch gaat het om consolideren van wat goed gaat en missionair actief zijn om mensen te bereiken. Ook is gesproken over het synodale proces in de rooms-katholieke kerk.
’s Avonds hebben we een klimaatfestival bezocht in Valkenswaard georganiseerd door de kerken in de Kempen. Hier sprak klimaatexpert Bart van den Hurk, leidinggevende bij het IPCC, en Bjeno Vlot, zanger en activist bij Christian Climate Action. Ook bisschop De Korte heeft ene inleiding gehouden over Laudato Sí en de onlangs verschenen exhortatie Laudate Deum. Met meer dan honderd mensen was het een geslaagde avond.
Op woensdag was er een bezoek aan de oecumenische leefgemeenschap De Hooge Berkt. In de middag hield prof. Stefan Paas een zeer inspirerende inleiding over het thema. (zie meer op: pilgrims-and-priests-missional-ecclesiology-in-a-secular-society-stefan-paas-anvil-vol-35-issue-3/)
Ook heeft Pf. Martin Streck verteld over mooie oecumenische ontwikkelingen in de Duitse kerken. Zie Ökumene – Sichtbarkeit in der Einheit und Versöhnung in der Verschiedenheit – EKD
In de avond hebben we onder leiding van Ferdinand Borger op een creatieve wijze met een bijbelverhaal gewerkt.
Op donderdag is de Immanuelkerk in Veldhoven bezocht voor een gesprek met regiopredikant Pieter van Winden over de vernieuwing in de Kempengemeenten. Na de lunch hebben we afscheid genomen. We kijken terug op inspirerende dagen.
Ds. Marco Luijk
