Palmzondag
“Vandaag begint het.” Zo sprak ik op Palmzondag. “Vandaag rijdt de koning van de wereld en de man van smarten Jeruzalem binnen. Jeruzalem, stad van vrede, toekomst van God. En 211Ik zag een nieuwe hemel en een nieuwe aarde. Want de eerste hemel en de eerste aarde zijn voorbij, en de zee is er niet meer.
Toen zag ik de heilige stad, het nieuwe Jeruzalem, uit de hemel neerdalen, bij God vandaan. Ze was als een bruid die zich mooi heeft gemaakt voor haar man en hem opwacht.
Jeruzalem, stad van vrede die nederdaalt op de puinhopen van de steden in Oekraïne en Syrië.
Ik hoorde een luide stem vanaf de troon, die uitriep: ‘Gods woonplaats is onder de mensen, hij zal bij hen wonen. Zij zullen zijn volken zijn en God zelf zal als hun God bij hen zijn. Hij zal alle tranen uit hun ogen wissen. Er zal geen dood meer zijn, geen rouw, geen jammerklacht, geen pijn, want wat er eerst was is voorbij.’ Hij die op de troon zat zei: ‘Alles maak ik nieuw!’
Dit is het verhaal dat vandaag gebeurt. En het gebeurt steeds opnieuw dat deze koning op een ezel de stad binnenrijdt. Het is geen verhaal van geweld.” Het is juist een verhaal tegen het geweld en de verschrikkingen van de oorlog. Deze koning komt niet hoog te paard, of op een tank de stad in, maar nederig op een ezel. Zoals de Ark duidt op de verborgen aanwezigheid van God, zo wijst Lucas op Jezus als gestalte van Israëls verborgen God. Dat geschiedt hier allemaal. En de weg wordt letterlijk zacht gemaakt door de omstanders door er kleden op te leggen. Rust zacht, denk ik bij de slachtoffers van Boetsja, maar wel pas na dagen ontsteld te zijn geweest over wat er gaande is in Oekraïne. Geef vrede, Heer geef vrede. Wees welkom vredevorst.
Dit jaar kunnen we voor het eerst in drie jaar weer samen de Goede Week vieren, de stille week. En dat is fijn. Maar dus ook bijzonder in de zin dat de oorlog dichterbij gekomen is. Werd er in afgelopen jaren al een bloedig conflict uitgevochten in o.m. Syrië en Jemen, nu woedt de strijd in Europa.
Het lijken twee gescheiden werelden: de tijd waarin we leven en alles wat zich daarin aan ons opdringt. En de wereld van het christelijk geloof, waarin we ons in stilte terugtrekken binnen de kerk om ons voor te bereiden op het Paasfeest. Toch is die tegenstelling schijn. Christus komt juist midden in deze verwarde wereld en toont daarin Gods bewogenheid.
De kerken in de classis vieren de stille week allemaal op hun eigen wijze. Daarbij zijn er verschillen. Niet in alle gemeenten wordt de Witte Donderdag gevierd of de Paasnachtdienst gehouden. Hieronder vertel ik over de drie dagen van Pasen.
Witte Donderdag
Op Witte Donderdag horen we hoe Christus het Pascha viert met zijn leerlingen. Het is de feestelijke inzet van de drie dagen van Pasen. Het is de laatste dag van voorbereiding (van de veertig dagen). De instelling van het avondmaal neemt bij dit liefdesmaal een grote plaats in. De lezingen vertellen over de uittocht en de voetwassing. Jezus gaat door de knieën om de voeten van zijn leerlingen te wassen. Opnieuw een beeld van zijn dienende liefde. Tijdens de Paasmaaltijd wordt de uittocht uit Egypte herdacht. Christus verbindt die geschiedenis met zijn eigen levensweg. Door zijn dienen tot op de dood opent Christus een nieuwe deur op de weg van bevrijding en vergeving.
In navolging van Christus en het pesachmaal dat hij met zijn vrienden vierde, wordt in veel kerken op Witte Donderdag het avondmaal op bijzondere wijze gevierd. Het is vaak in wat kleinere kring en daardoor des te indrukwekkender. Ten besluite van de dienst worden in veel kerken de bijbel, kaarsen, kleden, avondmaalsgerei e.d. de kerk uitgedragen – uitdrukking van Christus’ gang naar de Hof – om ruimte maken voor de viering van de Goede Vrijdag. Vaak is de kerk daarna nog enige tijd opengesteld om stil te staan bij het vertrek naar de Hof van Gethsémané en het gebed van Jezus.
Goede Vrijdag
De dienst op Goede Vrijdag begint met een stille lege kerk. De kerkdienst is doorgaans sober omdat we stil staan bij het lijden en sterven van Jezus Christus, Gods Zoon, de Mensenzoon. En we hebben deze ene keer per jaar geen woorden meer… Golgotha laat een uitbarsting van geweld zien. Een rechtvaardig mens sterft aan de haat van mensen. In het klein zien we rond het kruis van Christus wat keer op keer gebeurt onder ons mensen. Het licht van Pasen laat op zich wachten in de donkere godverlatenheid.
We zingen psalm 22 in de kerk op Goede Vrijdag: Mijn God, mijn God, waarom verlaat Gij mij en blijft zo ver, terwijl ik tot U schrei, en redt mij niet, maar gaat aan mij voorbij? Hoe blijft Gij zwijgen?
Ik stel me zo voor dat David deze 22e psalm gemaakt heeft in één van de vele oorlogen waarin zijn volk en zijn leven bedreigd werden. Zelfs één van zijn eigen zonen bevocht hem op leven en dood. Dan komen er geen groene weiden en vredige wateren bij een dichter naar boven (psalm 23). Psalm 22 is een klaaglied. Daar hebben wij het niet zo op. ,,Niet klagen, maar dragen, en bidden om kracht”, leerde mijn vrouw mij. Maar de 22e psalm klaagt vrijmoedig. En Joodse gelovigen schreven er zelfs een heel Bijbelboek over: Klaagliederen van Jeremia. Daarin klaagt de profeet uitvoerig over de verwoesting en de inname van de stad Jeruzalem. Zijn ‘jeremiëren’ zal vandaag de inwoners van Marioepol meer troost geven dan het vrome advies dat gelovigen mijn moeder ooit hebben geleerd.
In de liederen en verhalen van de Bijbel horen het licht en het donker bij elkaar. Pasen vieren is niet alleen maar zingen over stille wateren en grazige weiden. Bij Pasen hoort ook het donker dal van Goede Vrijdag: Mijn God, waarom verlaat Gij mij?
Opvallend genoeg probeert Jezus het geweld niet te sussen of te vermijden. De Vredevorst draagt het diepste lijden en deelt zo in óns diepste lijden.
De drie dagen van Pasen vormen een heilig ritueel spel dat ons door de kerk der eeuwen is geleerd met als doel iets op het spoor te komen van het geheim van Pasen en de opstanding.
Paasnacht
De kerk is donker en stil. Het koor zingt: Wachters, hoe ver is de nacht? Buiten wordt de nieuwe paaskaars aan het vuur aangestoken. De ambtsdragers en de voorganger komen de kerk binnen, terwijl er gezongen wordt: Licht van Christus! Het licht wordt aan iedereen doorgegeven. In de Paasnachtviering wandelen we door de hele Schrift, als Henoch met God. Maar eerst vieren we de overwinning van het licht op de duisternis met het binnenbrengen van het licht. Na de lezingen gedenken veel gelovigen hun doop met een teken van water op het voorhoofd. En in veel kerken wordt de Maaltijd gevierd.
Pasen vieren is ook de hoop hervinden. Want in een donker dal sterft de hoop als laatste, en staat als eerste weer op.
Paasmorgen
Paasnacht en paasmorgen horen bij elkaar. In de ochtend is er een feestelijke dienst. Er wordt gevierd en gesproken: Jezus leeft, de dood heeft niet het laatste woord! Dat belijden en zingen we voluit. Vanaf deze dag zingen we weer het ‘Ere zij God in den hoge’ – ons loflied. De antependia zijn wit, teken van feestvreugde. Er is een nieuwe paaskaars, als symbool van een nieuw begin.
De evangelielezing op Paasmorgen is altijd uit Johannes. We zien in dat verhaal: de leerlingen draven naar het graf, actief zoekend naar het geheim. Maar zij vinden het niet. Daar tegenover die ene huilende vrouw, die de opheldering afwacht. Juist zij ontmoet de Heer… Het is een heel gevoelig verhaal, waar de intochtspsalm 139 heel mooi bij past.
Vandaag is het begonnen. De nieuwe toekomst breekt zich baan. En wij mogen de Heer navolgen op die weg als de Emmaüsgangers. Laat ook ons mensen van de opstanding worden en Jezus navolgen, en met Hem en in Hem leven. Laat ons vurig bidden om vrede, in Oekraïne, in Syrië, Jemen, Ethiopië en op zoveel andere plekken in de wereld. Laat ons in vertrouwen zelf boodschappers van liefde en stichters van vrede zijn.
Een nieuwe morgen breekt aan. Laten we elkaar in het licht van Pasen zien en misschien is dat wel met tranen in de ogen.
VOORBEDEN met Pasen
(mogelijke acclamatie 368f):
Eeuwige,
trouwe God,
hier zijn wij
met onze licht- en schaduwzijde
met het goede en het kwade
dat uit onze handen komen kan. Zo zingen wij:
Wij danken u dat wij zoals wij zijn
aan de tafel genodigd worden waar Jezus uw Zoon onze gastheer is.
Wij danken u voor het brood
en het woord van liefde waarin hij opstaat, altijd weer.
Zo zingen wij…
Mogen wij het horen,
aanvaarden
en ons erdoor laten omvormen.
Zo zingen wij ….
Wij bidden
voor onze samenleving
waarin onvoorspelbaar geweld mensen angst aanjaagt
en tot vijanddenken brengt.
Wij bidden voor de volken
die lijden onder een oorlog,
mensen in Oekraïne, Syrië, Jemen, Ethiopië.
Maak uw Geest vaardig over deze wereld,
en blaas gedachten van vrede in de harten van mensen.
Zo zingen wij….
Laat ons ondanks alles toch proberen de liefde te begrijpen
zoals Jezus uw Zoon dit woord inhoud gegeven heeft.
Want in dat grote woord schuilt nieuw leven
altijd weer…
zo zingen wij…
Wij bidden voor mensen in de greep van een kracht
die hen te sterk is.
Mensen die worstelen met ziekte of rouw, met angst of boosheid.
Dat zij tot zichzelf komen door uw liefde in woorden van deze tijd
in mensen van vandaag
en in de eeuwenoude symbolen van brood en wijn.
Zo zingen wij….
Als wij opstaan
laten wij dan blij zijn met wie blij zijn
en verdrietig met wie treuren om het verlies van een dierbare
en zorgzaam zijn voor wie zorgen hebben. Amen
Ik wens u een gezegend paasfeest.
In verbondenheid voor u allen mijn hartelijke groet,
namens het Breed Moderamen van de Classis Noord-Brabant, Limburg en Réunion Wallonne,
Ds. Marco Luijk
classispredikant Noord-Brabant, Limburg en Réunion Wallonne
m.luijk@protestantsekerk.nl tel. 06 52 33 52 85
Kijk ook eens rond op deze vernieuwde website: https://www.classisbrabantlimburg.nl/
En abonneer u op de nieuwsberichten: Inschrijven Maillijst – Classis Noord-Brabant – Limburg en Réunion Wallonne (classisbrabantlimburg.nl)
Alles over het consulentschap, zie Consulent – wat houdt het in? – Classis Noord-Brabant – Limburg en Réunion Wallonne (classisbrabantlimburg.nl)
Ds. Hagoort te Hilvarenbeek maakte het volgende lied n.a.v. een ontmoeting met Oekraïners in haar gemeente.
Zomaar te gaan met mobiel en kind
melodie Lied 806/ AWN deel 2, nr. 6
1
Zomaar te gaan, je mobiel in je hand,
halsoverkop met je kind uit het land,
zomaar te gaan, de toekomst vooruit,
over die grens heen, de rest maakt niet uit.
2
Zomaar te gaan, de angst in je lijf,
man aan het front, je spieren verstijfd,
zomaar te gaan, wat vind je terug?
het leven verknald, vind je ooit weer geluk?
3
Zomaar te gaan, je hoopt en je bidt,
dankt God voor kracht, je dierbaarst bezit,
zomaar te gaan, ze dragen je tas,
jij neemt je kind, je mobiel en je pas.
4
Zomaar te gaan, gedachten ver weg
eind’lijk contact, je huilt en je vecht,
zomaar te gaan, God ga met me mee,
hoor mijn gebed God, ga me-et ons mee!
Annemarie Hagoort
