Het basisprincipe in de bijbel is terug te brengen tot de uitspraak van God in Exodus 20:
Toen sprak God deze woorden: ‘Ik ben de HEER, uw God, die u uit Egypte, uit de slavernij, heeft bevrijd.
De vrijheid waar hier over gesproken wordt, moet wel ingeoefend worden. Daartoe dient de reis door de woestijn. In de veertigdagen maken we die reis als het ware opnieuw. In de oude kerk werd daarom gevast. Jezelf onthouden van bepaalde zaken als alcohol, snoep, genot of bijvoorbeeld sigaretten of vlees, is een middel om je ‘los’ te maken van je gewoonten met als doel je te bezinnen op wat wezenlijk is voor een mens. Het is aardig dat deze oude traditie weer opgepakt wordt in onze tijd. Traditioneel start deze tijd op Aswoensdag. In sommige kerken, en zeker in katholieke kerken, kunnen gelovigen een askruisje op hun voorhoofd ontvangen. Dit is zeer symbolisch bedoeld. Ik noem een paar elementen. De as komt van de verbrande palmtakken die vorig jaar met Palmpasen gebruikt werden om de Heer toe te wuiven en ‘Hosanna’ te zingen.
In lied 556 wordt het in de laatste regel verwoord:
‘heden hosanna, morgen kruisig Hem!’ De as is de as van boetedoening en brengt ons ons tekort te binnen. Bij het tekenen van het kruisje wordt doorgaans gezegd te memoreren: ‘Stof zijt gij, en tot stof zult gij wederkeren’– het memento mori.
Mens gedenk dat je sterfelijk bent.
Het is het begin van een reis om je te onthechten en te leren wat werkelijke vrijheid is. Vrijheid is niet doen en laten wat je kunt, vrijheid is bijbels gezien in staat gesteld worden je medemens en de schepping te dienen en zo tot je bestemming te komen. In Hosea 2 wordt dichterlijk en liefdevol beschreven:
Daarom zal ik haar meelokken naar de woestijn en dan tot haar hart spreken. Daar zal ik haar wijngaarden aan haar teruggeven, het Achordal maak ik tot een poort van hoop. En zij zal mijn liefde beantwoorden als in de tijd van haar jeugd, als op de dag dat ze wegtrok uit Egypte.God helpt ons vrij te worden van al wat ons bindt en het leven te vinden. Als een bruidegom fluistert Hij in ons hart.
De realiteit zien. De eenzaamheid.
Deze reis betekent dat we concreet op weg gaan. Wanneer je het vergelijkt met de uittocht, is het zaak eerst om ons heen te kijken wie er in deze tijd gebonden zijn en gevangen zitten. En waar we zelf gebonden zijn. In de januaribrief schreef ik over de toonaangevende econome Noreena Hertz en eenzaamheid. De moderne economie leidt in er in haar ogen toe dat mensen niet werkelijk vrij zijn, maar vastzitten in dwingende patronen. Ze noemt ook het excessieve gebruik van mobiele telefoons en social media. We zouden de vastentijd kunnen gebruiken om daar wat minder afhankelijk van te zijn en wat meer aandacht te hebben voor de mensen om ons heen.
Onze Veertigdagentijd zal concreet worden als we erkennen dat wij ook zelf vermoeid en onverschillig in gebondenheid en slavernij leven. Onze zielen zijn vervuild, net als de aarde, lucht en water. We zijn gedoopt en toch blijft het verlangen naar de vleespotten in Egypte, de veiligheid van de status quo, het oude vertrouwde waar we niet los van kunnen komen.
We kunnen ook naar de slachtoffers van de hyperglobalisering kijken, en zien hoeveel mensen geen bestaanszekerheid hebben in arme landen. In Exodus staat geschreven dat God zag en het geroep van Zijn volk hoorde, en daarop afdaalde. Ook vandaag roepen veel onderdrukte broeders en zusters naar de hemel. Vraag jezelf af: horen we dat geroep? Raakt het ons? Zet het ons in beweging? Het zijn toch onze broeders en zusters?
Leven als vrij mens of als slaaf
We zijn dus onderweg, zoals Israël onderweg was, tegen wil en dank. Op weg naar het Koninkrijk. De vraag is of we werkelijk op weg willen gaan. Willen wij een nieuwe wereld? Ben ik bereid het vertrouwde achter me te laten? God is dezelfde gebleven en wil ons nog steeds bevrijden. De Veertigdagentijd is een seizoen van bekering en vrijheid. God wil geen onderdanen, maar zonen en dochters. In de woestijn kan onze vrijheid zich ontwikkelen, als we er steeds weer voor kiezen niet terug te vallen op onze slavernij.
Wachten
De Veertigdagentijd is op reis gaan. Maar misschien nog wel belangrijker is te beseffen dat het ook een tijd van verlangend wachten is of ergens al die nieuwe wereld daagt. We hebben het nodig om tot rust te komen in ons hectische bestaan, en dat is ons van harte gegund. Kom los van al die bezigheden, neem tijd, neem pauze, ga wandelen, en neem de tijd voor gebed en reflectie. Laat een mooie bijbeltekst op je inwerken en laat je erdoor in de ruimte zetten. Het gebed geeft nieuwe energie en maakt ons gevoeliger voor elkaar: in plaats van de ander als bedreiging te ervaren, zien we hen als metgezellen. Dan zal het verschrompelde en geïsoleerde hart weer tot leven komen. Dus, vertraag en pauzeer!
Jezus Christus is daarbij onze voorganger in zijn opgang naar Jeruzalem. Met Hem leren we hoe goed te leven, en van zijn genade en liefde mogen wij leven. Bij hem ervaren we geborgenheid. En vandaar worden we uitgezonden de wereld in.
Verbeteren van de samenleving
In deze tijd worden we uitgenodigd om met de ogen van Christus naar de wereld te kijken, en in beweging te komen. Ik nodig elke christelijke gemeenschap uit om dit te doen: momenten organiseren waarop leden hun levensstijl heroverwegen en onderzoeken of hun aanwezigheid in de samenleving bijdraagt aan de komst van het koninkrijk. Het maakt een verschil wat u doet voor de schepping en voor de mensen die door anderen niet worden gezien.
De moed om te hopen
We leven in een tijd van oorlogen en grote zorgen over de schepping. De Veertigdagentijd is bedoeld als een tijd van bekering, en bevrijding die ons hoop geeft op een nieuwe wereld. Hoop is iets anders dan optimisme. Optimisme verdampt bij tegenslag. Hoop is altijd hoop tegen beter weten in, en toch vertrouwen hebben op de goedheid in de schepping zoals God die bedoeld heeft. Hoop is een levensinstelling. Ik denk wel eens dat ‘hoop’ ook een werkwoord is.
Deze wereld is in barensnood, dat is niet om te sterven, maar om te leven!
Ik wens u een gezegende veertigdagen- en lijdenstijd als opgang naar het feest van Pasen.
Mijn hartelijke groet, namens het Breed Moderamen van de Classis Noord-Brabant, Limburg en de Réunion Wallonne.
In Christus verbonden,
Ds. Marco Luijk
Classispredikant Noord-Brabant, Limburg en Réunion Wallonne
tel. 06 52 33 52 85
De hele Veertigdagenbrief lezen klik hier: NIEUWSBRIEF veertigdagentijd 2024
