Vorig jaar schreef ik n.a.v. de verklaring van de Micha groep, Spreken van de kerk in deze tijd (zie: spreken-van-de-kerk-in-deze-tijd )
Inmiddels zijn we weer een jaar verder, is het herfst en naderen de verkiezingen. En is het spreken van de kerk zo mogelijk nog ingewikkelder geworden.
Toch heeft de classisvergadering een brief doen uitgaan naar de synode om de ontwikkelingen te agenderen voor een gesprek onder de titel:
WAAR IS DE STEM VAN ONZE KERK IN HET POLITIEKE DEBAT?
Verzoek van de Classis Noord-Brabant, Limburg en Réunion Wallonne aan de Generale Synode om zich publiekelijk uit te spreken over het radicaal-rechtse gedachtegoed.
De brief die is geschreven door dr. Huijzer, voorzitter van het College voor de Visitatie, is ingegeven door zeer ernstige zorgen over de verruwing in Nederland.
Er wordt verwezen naar de Barmer Thesen uit de jaren dertig. Er staat:
“De Theologische Verklaring van Barmen maakt deel uit van de belijdenisgeschriften van onze kerk. In de inleiding op de Barmer Thesen schrijft de PKN dat de Barmer Thesen niet slechts een herinnering zijn aan het verleden, maar vooral een oproep in het heden. De Barmer Thesen herinneren eraan dat het kerkelijk belijden geen erfenis is die men bezit, maar één die steeds weer verworven moet worden om door te kunnen geven. Ook in de politiek moet de kerk zich laten horen, want zoals de tweede These zegt ‘Wij verwerpen de valse leer, als zouden er gebieden in ons leven zijn, waar wij niet Jezus Christus, maar andere heren zouden toebehoren, gebieden waar wij de rechtvaardiging en heiliging door Hem niet nodig hebben’. Deze tijd vraagt om een duidelijk spreken van onze kerk. Dit zijn geen tijden om te zwijgen, maar om te spreken. Dit zijn dagen waarin de kerk een ‘Bekennende Kirche’ moet zijn. Waarin de kerk moet staan in lijn met voorgangers als Dietrich Bonhoeffer en Karl Barth. Dit zijn dagen waarin het woord van Christus moet klinken. Luid, duidelijk en helder. En niet voor misverstand vatbaar. Dat spreken is aan ons, want zoals de kerkvader Augustinus zegt: de tijden overkomen ons niet alleen, wij vormen ze ook, ‘Wij zijn de tijden’.”
Het is denk ik goed dat deze zorgen met de synode worden gedeeld. De vraag is welke rol de synode en de classis hebben binnen onze gepolariseerde samenleving. Waar spreek je je wel over uit en waarover niet? Er zijn immers allerlei maatschappelijke thema’s die binnen kerken en andere religieuze gemeenschappen tot spanningen leiden. Maar we staan voor een dilemma. We weten dat partijpolitiek niet verstandig is, maar zwijgen evenmin. Het evangelie biedt immers niet alleen voedsel voor de ziel maar inspireert ook om na te denken over een rechtvaardige samenleving, in het zich op het Rijk dat komt.
Verschil van inzicht hoeft er niet toe te leiden dat je elkaar verliest, zeker niet in religieuze kring. Heeft Jezus ons immers niet opgeroepen als broeders en zusters met elkaar om te gaan? Ook waar we van mening verschillen? En is het uiteindelijk niet God zelf die ons aanvaardt? “Als je dat beseft, wordt het gemakkelijker de ander, ook met vreemde of zelfs afstotende opvattingen, te aanvaarden. Dat vereist de nodige zelfbeheersing, want alleen zo kun je het met elkaar uithouden.”
Zo schrijft bisschop De Korte in het Nederlands Dagblad. “Het is belangrijk je niet in loopgraven te verschuilen en elkaar van een afstand te beschieten. Je inleven in de positie van de ander is vaak al de helft van de oplossing. De meeste gelovigen beseffen dat veel maatschappelijke thema’s complex zijn. Tussen zwart en wit zijn grijstinten, varianten en nuances te ontdekken.”
Dit zijn goede gedachten bij het verzoek van de classis. De vraag is natuurlijk, wanneer de synode het onderwerp agendeert, wat de synode er mee zal doen. Ik schat in dat de synode niet met een statement zal komen, want wat is de inhoud, en tot wie richt je je? En welke deskundigen betrek je? En wie is de kerk? De synode, de gemeente, de classis, de gelovige?
Het zou mooi zijn als er op een wijze over wordt gesproken die het hart van het geloof aangaat. En als er een verbinding wordt gelegd naar zaken waar we als kerken verstand van hebben, zoals de opvang van vluchtelingen, statushouders en mensen zonder status in de Pauluskerk in Rotterdam. Bovendien is het goed samen te werken met deskundigen en belangengroepen. En wellicht te komen tot een vorm van gesprekstafels waarbij verschillende stemmen mogen klinken zonder het gelijk helemaal eens te zijn. Hiervoor breek de nieuwe scriba dr. Kees van Ekris een lans in zijn brief:
“Ik wil luisteren naar wat in de kerk leeft, in alle regio’s van onze kerk, en dat door laten werken in hoe we beleid maken. Theologie, lokale ervaringen en kerkelijk bewustzijn moeten doorwerken in beleid. Met preses Trijnie Bouw ben ik bezig om een taak- en werkverdeling te maken. De preses met het accent op bestuur, beleid en processen en ik als scriba met de nadruk op theologie, visievorming en aanwezigheid in de breedte van onze kerk. Ik hoop hierin intensief samen te werken met de classispredikanten.
Ik beleef dit als een gezamenlijke roeping. De Tafels die ik wil organiseren zijn pogingen om met collega’s en allerlei kundige mensen in onze cultuur beraad te houden, af te stemmen. Waar moeten we het over hebben, welke bronnen hebben we, en welke bondgenoten? Welke argumenten zijn behulpzaam voor onze kerk, voor gemeenteleden en voor onze cultuur? Wat is de stem van het evangelie in deze tijd?”
Zie verder zijn brief over ‘moed’ Brief van de scriba – Moed | Protestantse Kerk in Nederland
De scriba schrijft ook over de verhouding tot Israël, de Palestijnen, en de vreselijke situatie in Gaza. “Van daaruit spreken we ons uit tegen het extreme militaire geweld dat de huidige Israëlische regering uitoefent in Gaza.” We bidden voor het Palestijnse volk dat van hun land verdreven wordt, en we bidden voor Israël opdat de regering tot inzicht komt en een menswaardig beleid zal hanteren.
De bisschop van Antwerpen is een vasten begonnen voor Gaza. In een interview in het ND zegt hij: “De akkoorden zijn een eerste stap. Uiteraard moeten eerst de gegijzelden dood of levend worden teruggegeven aan hun familie. Hamas heeft daar gedaan wat niet kan en niet mag. En het andere is dat het onredelijke geweld daar moet stoppen met de bombardementen en de geweldplegingen.”
De interviewer: U doet dit als bisschop van Antwerpen. Welk signaal wilt u als bisschop afgeven?
“Vooral dit: de sociale leer van de kerk gaat over het leven, de waardigheid van elke menselijke persoon, ongeacht cultuur, afkomst of godsdienst. En als kerk zijn we verplicht aan Jezus Christus en het evangelie om het ethisch besef daarover wakker te houden en helder te blijven zeggen: elk onschuldig slachtoffer is er één te veel. Het evangelie van Jezus is op dat punt zeer duidelijk en wij moeten achter de duidelijkheid van het evangelie gaan staan. Daarnaast ook dit: ook vele christenen in het Midden-Oosten zijn al sinds een eeuw een van de grootste slachtoffers van alle geweldplegingen en alle onrechtvaardigheden. Dat gaat niet enkel en alleen over die parochie in Gaza nu, maar over heel de regio. Ik wil een signaal afgeven van verbondenheid met onze eigen christelijke broers en zussen in het Midden-Oosten. We kunnen misschien niet veel doen aan hun situatie, maar wij zijn hen niet vergeten. En als derde punt: een bisschop moet niet enkel handjes geven aan wie het goed doet of toespraken houden. Hij moet ook zelf de laarzen aantrekken en staan waar de geëngageerde christenen staan. Dus een bisschop moet de boer op gaan en daar zijn waar geëngageerde mensen het opnemen voor anderen of voor menselijke waarden.”
In deze verdeelde wereld wens ik ons toe dat we steeds weten terug te keren naar de vraag wat het evangelie van ons vraagt, en hoe wij weten bij te dragen aan een meer menswaardige wereld.
Ik wens u zegen op uw werk, voor uw gemeente en in uw persoonlijk leven.
Mijn hartelijke groet, namens het Breed Moderamen van de Classis Noord-Brabant, Limburg en de Réunion Wallonne.
In Christus verbonden,
Ds. Marco Luijk
Classispredikant Noord-Brabant, Limburg en Réunion Wallonne
tel. 06 52 33 52 85
- Lees verder in de NIEUWSBRIEF Herfst 2025 het artikel over de situatie in het Midden-Oosten.
- In de brief spreken we ook onze dank uit naar interim-predikant Pieter van Winden voor het mooie project in de Kempen dat hij heeft gecoördineerd.
- Daarnaast nog een aantal andere onderwerpen en activiteiten in de classis, waaronder een oproep van de thuisgevers.
