Het meerjarig project “Toekomstgericht Kerk-zijn in de Kempen” is op 1 september 2022 gestart met de benoeming van ds. Pieter van Winden als “regio-predikant”. Het project had als doel het vitaliseren van de gemeenteleden en de gemeenten binnen de combinatie PKN de Kempen. Het handhaven van de protestantse kernen in élk van de betrokken gemeenten wordt daarbij gezien als voorwaarde om in de toekomst van belang te kunnen zijn. Dit project was uitdrukkelijk een pilot om er lessen van te leren voor de toekomst.

Hoewel in een heel vroeg stadium werd gedacht aan vijf jaar, werd eind 2024 besloten het project te beëindigen omdat na drie jaar de einddoelen inmiddels voldoende in zicht kwamen.

De voor deze fase gestelde doelen waren in het projectplan gedefinieerd binnen een viertal resultaatgebieden d.i.
a- Bestuurlijke vernieuwing
b- Versterking inhoudelijke motivatie Samen Jong (vitalisatie)
c- Intensiveren van de samenwerking tussen de gemeenten
d- Naar buiten treden; “kerk-zijn in de wereld” .

Bestuurlijke vernieuwing

Hoewel uitgebreid besproken bij diverse gelegenheden is aanpassing van de totale bestuursstructuur niet realistisch gebleken. Wél is op een tweetal belangrijke deelgebieden goede voortgang geboekt, nl. i) een mogelijk “kerkelijk bureau” en ii) een gezamenlijke informatievoorziening waaronder een gezamenlijk kerkblad. Met een kerkelijk buro wordt beoogd door schaalvergroting het behoud van deskundigheid en uitvoering op het gebied van financiën en beheer beter te waarborgen.

Versterking inhoud met methode van Samen Jong

1. de stuurgroep “Samen Jong” is samen met de stuurgroep Vitalisatie omgevormd worden tot een blijvende bestuursgroep gericht op vitalisatie. Dit met vertegenwoordiging vanuit de voorgangers en de kerkenraden. Als uitdagende werknaam wordt hier “KempenvolVuur” gebruikt
2. de bestaande en nog niet ingevulde (0.3 fte) vacature in Valkenswaard krijgt de taak om Kempenbreed als “voortrekker” te fungeren voor de vitalisatie. De gedachte is om voor de invulling te streven naar een kerkelijk werker en door het verkrijgen van subsidie dit op te rekken. De uitwerking van deze gedachte vordert gestaag.
3. de in het project bereikte samenwerking tussen de pastores wordt gecontinueerd wat de communicatie op het gebied van vitalisatie versterkt. De nieuwe predikant van Veldhoven zal actief met de in de bestuursgroep Vuurplaats verenigde twintigers optrekken.

De voorgangers in de Kempen hebben op een bijzondere manier bijgedragen aan het proces. Ze werkten beter samen, werden hechter als collega’s en verdiepten hun onderlinge band. Maar ook, met de zogeheten “carrouseldiensten” trokken zij langs alle Kempenkerken. Gemeenteleden reisden geregeld mee. Tijdens deze diensten werden thema’s besproken die te maken hadden met Samen Jong, vooral waar dat oproept om de leer van Jezus serieus te nemen. Zo werd samenwerking van kerken gepositioneerd als onderdeel van het volgen van Jezus. Meer dan een strategie om te overleven, is samenwerking een uitnodiging om de waarden van Jezus te volgen. Deze uitnodiging geldt zowel kerken onderling en als aan groepen en personen in de samenleving. Ook voor 2026 zijn de carrouseldiensten ingevuld. Deelname van gemeenteleden wordt momenteel geëvalueerd. De ervaringen waren wisselend wat ook betekent dat op aanpassing naar de meest optimale manier gestuurd kan worden.

Het is bemoedigend te zien dat het tijdens de loop van dit project mogelijk is gebleken tal van initiatieven te ontplooien en/of al bestaande activiteiten te versterken op het gebied van jeugd en gezin.

• “Mind your Heart” en “Vuurplaats”; beide voor 20/30 jarigen – “Het Lichtspel”, leren en vieren met kleine kinderen in Bladel
• ouders met kleine kinderen; een groep voor geloofsopvoeding in Veldhoven waarbij de Kempen pastores ondersteunen door bij toerbeurt een avond te helpen
• een 30ers/40ers bijbelgespreksgroep “Sparkling Connections” in Valkenswaard
• de tienergespreks- en eetgroep “MealTalk” in Veldhoven
• een gespreksgroep rond Esther van Fenema’s “Het verlaten individu” in Valkenswaard
• de nieuwe Kliederkerk in Waalre
• de interviewreeks AD-café bleek een bron van nieuwe betrokkenen te zijn, ook bestuurlijk, voor de AD-kerk te Waalre.

Wat betreft de activiteiten in het kader van “Vorming en toerusting” is een nieuwe, bestuurlijk sterkere positie tot stand gebracht door de inrichting van het “Kemperpodium”. Dit “platform” biedt de mogelijkheid tot een bredere deelname vanuit alle Kempengemeenten en daarbuiten. De juiste programmering is daarbij uitermate belangrijk zodat ook attractieve sessies kunnen worden gerealiseerd. Een recent voorbeeld hiervan is de in Waalre gehouden Via Mystica (vier avonden over inkeer, ontmoeting met God en meditatievormen).

Samenwerking

Zoals al in de voortgangsrapportage was aangegeven is binnen het voorzittersoverleg een klein comité gevormd wat, samen met de regiopredikant, in de kerkenraad van elk van de vier gemeenten in november 2024 een presentatie heeft verzorgd over mogelijke vormen van bestuurlijke samenwerking. Eén van de voorgestelde vormen was daarbij een gezamenlijk Kempenraad als bestuurlijk orgaan met daaromheen Vierplekken. De resultaten uit deze discussies is op 9 januari besproken in het voorzittersoverleg waarbij ook een vertegenwoordiging van de predikanten aanwezig was. Uit dit overleg kwam als duidelijk resultaat dat in de kerkenraden van de grootste gemeenten Waalre en Veldhoven géén meerwaarde wordt gezien in verdere vormen van bestuurlijke samenvoegingen. Het blijft dus bij de al gerealiseerde fusies tussen Bladel en Veldhoven in 2020 en Bergeijk en Hoogeloon-Eersel in 2024.
Samenwerking op diaconaal vlak blijft voorlopig beperkt tot het gezamenlijk kiezen van een jaarlijks project voor Kerk-in-Actie, wat dit jaar Bangladesh is.

Kerk naar buiten

Als vervolg op de al eerder georganiseerde Kempenbrede bijeenkomsten over de thema’s klimaat en wonen zijn er in Waalre avonden georganiseerd over klimaatverandering “Wat kan ik doen?” op 4 febr. met onder andere ds. Rozemarijn van t’-Einde en Adish Khezri en op 4 maart over zorg en toekomst “Samen oud, Samen thuis”. Ook was daar een uitstekend bezochte Top2000-dienst gehouden. In Valkenswaard is op 22 juni een avond gehouden over “Ubuntu, spiritualiteit van de verbinding’ met Annette Nobuntu Mul. Het initiatief om rabbijn Lody van de Kamp en Saïd Benselham, met Marokkaanse wortels, naar de Kempen te halen voor een dialoogavond over joden en Palestijnen is overgedragen aan de directie van het Pius X college in Bladel. Waarschijnlijk wordt deze avond in het nieuwe schooljaar 2025/2026 georganiseerd.
Voor de meer recente bovengenoemde activiteiten geldt dat deze in plaats van vanuit de lokale kerken steeds meer worden opgestart en bestuurd vanuit de Kempenbrede V&T commissie met het Kemperpodium als “platform”. Ook daarmee wordt de verbinding met de wereld buiten de kerk verder geïntensiveerd.

Dank

Als breed moderamen van de classis zijn we ds. Pieter van Winden dankbaar voor zijn onvermoeibare inzet de afgelopen drie jaar. Met zijn enthousiasmerende persoon heeft hij heel veel in beweging gekregen en gezorgd voor nieuw vuur in de Kempen. Er zijn veel mooie dingen gebeurd, en er waren soms ook taaie processen, vooral op bestuurlijk vlak. Er is hard gewerkt aan de toekomstbestendigheid van de gemeenten en dat er nu een regionaal kerkelijk bureau komt in samenwerking met kerkrentmeesters uit Eindhoven is een pracht van een resultaat. De samenwerking van de kerkenraden had inniger gekund, maar zoals ook op andere plekken in de kerk hebben deze processen veel tijd nodig. Goed is dat dit de vitalisering niet in de weg heeft gestaan en dat er nu een KemperPodium is gestart en er meerdere groepen functioneren. Daarmee noem ik al het tweede punt: werken aan de toekomstgerichtheid van de gemeenten. Juist op dit punt heeft Pieter veel bereikt.
Er is een inhoudelijke verdieping in werking gezet over het kerk-zijn in deze tijd en op deze plaats. Dit heeft geresulteerd in bestuurlijke aanpak en in een reeks van activiteiten. Bij die activiteiten gaat het om ‘events’ zoals:

Bij die activiteiten gaat het om ‘events’ zoals: Een serie van klimaatavonden in diverse gemeenten samen met lokale politici, groepen, boeren en belangstellenden; avond over zorg en wonen met omwonenden in Waalre; bijeenkomsten waarin praktische vormen van mystiek beoefend worden in Waalre; Vuurplaats-bestuursavonden voor twintigers en dertigers; een steeds maar groeiende gespreksgroep voor 20ers; een gespreksgroep voor ouderen in Valkenswaard; de ondersteuning van een groep voor ouders in Veldhoven; een gespreksgroep voor rondom-60ers in Bergeijk/Eersel; een Bijbelkring voor ouders en jonge kinderen in Bladel; een avond over de Navolging van Christus van Thomas á Kempis; de omvorming van de werkwijze van de V&T-commissie naar Kempenpodium; de komst van Bastiaan Ragas naar Veldhoven; een top2000-dienst en een jaarlijkse reeks interactieve zondagmorgendiensten waarin voorgangers én gemeenteleden rondgaan in elkaars kerken; muziekdiensten in Bladel; tienerdiensten in Bergeijk en Veldhoven; de ontmoetings- en interviewreeks AD-café in Waalre; een tienergespreksgroep Mealtalk; enzovoorts enzovoorts.

Goed om te noemen is ook dat Pieter heeft gewerkt vanuit de kracht van iedere gemeente/vierplek, en dat hier veel is bereikt. Verrassend was het ook.
Al met al heeft het regiopredikantschap zeer positief gewerkt bij de ondersteuning van het zestal gemeenten in de Kempen. Deze gemeenten ondervonden steun bij de verdieping en intensivering van hun eigen werkwijze én van hun samenwerking. Interne conflicten werden hanteerbaar gemaakt. Jongerenwerk werd gestimuleerd. Samenhang tussen activiteiten en gemeenteopbouw werd aangebracht. De inbedding en samenwerking van de predikanten en kerkelijk werker werden bespreekbaar en effectief gemaakt. De onderlinge communicatie en samenhang van activiteiten werd , en bij een transitie naar vitalere vormen van kerk-zijn in en met hun woonomgeving. De bestaande samenwerking is bestuurlijk verstevigd en geloofsinhoudelijk verdiept, er is gezamenlijk een weg ingeslagen naar een nieuwe manier van kerk-zijn in, met en voor de regio, het bestuur is versterkt en er zijn onder andere twintigers en dertigers bereikt en bereid gevonden mee te besturen.

In de evaluatie van maart 2025 stond: Deze activiteiten werden niet alle door de regiopredikant geïnitieerd. Sommige hiervan waren bestaande activiteiten. De regiopredikant heeft eraan bijgedragen dat deze nieuwe en bestaande activiteiten werden geaccepteerd als authentieke vormen van kerk-zijn, dat deze vormen bijdroegen aan het leggen van nieuwe relaties met voorheen onbekende mensen, en dat die relaties productief werden gemaakt als bijdrage aan gemeenteopbouw. Hiermee wordt bedoeld dat ‘nieuwe mensen’ nieuwe verantwoordelijkheden en nieuwe inbreng toevoegen aan de gemeenten.

Deze vernieuwing ging gelijk op met een intensivering van de toepassing van kernwaarden van Samen Jong. Met name de waarde “de leer van Jezus serieus nemen” kreeg hierbij veel aandacht in de activiteiten en de voorbereiding ervan. Een voortdurend bewust zijn van deze kernwaarde is sturend in de opzet van de activiteiten en maakt dat de Christelijke identiteit van de gemeenten telkens vanuit een persoonlijke invalshoek als diepste drijfveer en doel in de activiteiten naar voren komt.
Pieter, dank voor je grote gedrevenheid en de manier waarop je elke tegenstem ernstig nam en vervolgens meenam in je manier van werken. En dank ook voor je positieve uitstraling en de goede manier van samenwerken. Fijn dat je deze pilot hebt willen doen, en je hebt ons veel gegeven om mee verder te werken.

 

Namens het breed moderamen,
Marco Luijk
classispredikant